Arşimet’in
Tarihi El Yazması
29 Ekim 1998/Perşembe, 14:35 EDT
Arşimet’in
Tarihi El Yazması 2.000.000 $’a satılıyor.
NEW YORK (Reuters) – Eski Yunan matematik dahisi Arşimet’in tarihi
bir yazısı mahkemenin açık artırmayla satışına son dakika itirazına karşı
galip gelen Christie’de Perşembe günü 2.000.000 $’a satıldı. 10. y.y.
Bizans'ına ait eski Yunan Palimpsest nadide el yazmasının Arşimet’in
varolan önemli eserlerinden en eskisi ve en doğrusu olduğuna ve Geometri ile
Fizik üzerine olan yazılarının kayıtlarını içerdiği inanılıyor.
Kudüs
Ortodoks Patrikliği, Christie’i dava etti ve 174 sayfalık metnin çalındığını
iddia etti. Mezatevi, şimdiki sahiplerinin cildi 1920’lerde kanuni olarak satın
alan bir Fransız’ın neslinden olduklarını ileri sürdü.
Arşimet
M.Ö. 287-212 yılları arasında yaşadı. Christie’s el yazmasının
bilimsel eseri olan Matematiksel Teoremlerin Metodu Üzerine (On The Method of
Mathematical Theorems) için tek kaynak ve
Yüzen Cisimler Üzerine (On Floating
Bodies) adlı çalışmasının orijinal Yunanca metninin bilinen tek kopyası
olduğunu söyledi. El yazması, aynı zamanda Çemberin Ölçümü Üzerine (On
The Measurement of the Circle),
Küre ve Silindir Üzerine (On the Sphere and
the Cylinder),
Spiral Çizgiler Üzerine (On Spiral Lines) ve
Düzlemlerin
Dengesi Üzerine (On the Equilibrium of Planes) çalışmalarının metinlerini
de içeriyor.
Telif hakkı © 1998 Reuters Limited. Tüm
hakları saklıdır.
Christie's
sözde çalıntı El Yazması’nın satışının durdurulmasına itiraz
ediyor.
28 Ekim 1998/Çarşamba
JUDIE GLAVE
The Associated Press
NEW YORK – Matematikçi
ve mucit Arşimet’in 1000 yıl öncesine ait çalışmalarının bilinen en
eski kopyası, Yunan yetkililerin çalıntı olduğunu iddia etmelerine karşın,
bu hafta açık artırmayla satılacak.
Christie’in sözcüsü Vredy Lytsman, Salı günü şöyle söyledi;
“Satış planlandığı gibi yapılacak.” Perşembe günü Manhattan’da
Yunan Kültür Bakanı Evangelos Venizelos Arşimet
Palimpsest Atina Ulusal Kütüphanesi’ne geri
getirilmediği takdirde, Kudüs Ortodoks Patrikliği’nin dava açmakla tehdit
ettiğini belirtti. Çalışmanın 800.000 $ ile 1.200.000 $ arasında satılması
bekleniyor.
Uzmanlar
genel olarak çalışmanın halka açık bir alanda muhafaza edilmesi konusunda
Yunanlılarla aynı fikirdeler. Bir Arşimet uzmanı ve Princeton’da İleri Çalışma
Enstitüsü’nde (Institute for Advanced Study) Tarih Emeritus profesörü olan
Marshall Clagett şöyle söyledi: “Çalışma kesinlikle bir halk enstitüsünde
bulunmalı ve bir kişinin aile arşivine hapsedilmemelidir. O, bunun için
fazla
önemli bir çalışmadır.”
Çalışma orijinal notlar ve Arşimet’in en önemli teoremlerinin
ikisi olan Yüzen Cisimler Üzerine (On Floating Bodies)
ve
Mekaniksel
Teoremlerin Metodu (Method of Mechanical Theorems)
için hesaplamalar içerir ve
bunlara nasıl ulaşıldığıyla ilgili fikir verir.
Bir Palimpsest; bir el yazmasının silinip, bir başka yazının üzerine
yazıldığı parşömen kağıdı üzerine yazılmış bir çalışmadır. 174
sayfalık metin ancak son günlerde açığa çıktı. Yunan memurlarının
Constantinople, şimdiki
İstanbul’daki bir kütüphaneden çalındığını söyledikleri
çalışma 1920’lerden beri görülmemişti.
Fakat, Lytsman Christie’in onu satmak için yasal hakkı olduğuna alıcılarını
ikna ettiğini söyledi. Dr. Hope Mayo, Christie’in el yazmaları için danışmanı
satıcının kimliğini açıklamayacaktı. Fakat, çalışmanın 70 yıldır
aynı Fransız aileye ait olduğunu söyledi. Arşimet, eski Yunan şehri Sirakuz
(Syracuse), şimdiki Sicilya’da yaşadı ve M.Ö. 212’de II. Punik Savaşları
(The Second Punic Wars) sırasında Romalılar tarafından öldürüldü.
Mancınıklar, makara kaldıraçları, su pompalama makinaları ve
gemileri devirmek için kullanılan sarılı demirleri içeren pek çok mühendislik
buluşlarının kendisine ait olduğu sanılıyor. Güneş ışığını yansıtmak
ve Romalı gemileri tutuşturmak için söylendiğine göre; bronz aynaları
kullandığı bir icadı dahil olmak üzere pek çok icadı savaşlarda kullanıyordu.
Arşimet’in matematiksel makaleleri aynı derecede önemliydi. O belki
de bir problemi çözdükten sonra küvetten atlayıp, caddelerde “Eureka!”
(“Onu buldum!”) diyerek bağırdığı efsane ile çok iyi tanınmıştır. Mayo,
el yazmasının 10. yüzyılda açık artırmayla kopya edildiğini ve parşömenin
bir Yunan dua kitabını yapmak için tekrar kullanıldığı 12. yüzyılda ve
13. yüzyılın başlarında çok benzer bir şekilde silindiğini söyledi.
1907’de İstanbul’da (Constantinople) Kutsal Mezar Manastırı’nda
tekrar keşfedildi. Danimarkalı bilgin Johan Ludvig Heiberg sadece bir büyüteç
ve doğal ışık kullanarak Arşimet’in metnini -daha koyu kahverengi mürekkebin
altındaki açık kahverengi soluk çizgiler gibi görünen- ilk olarak kopya
etti.
Christie’in uzmanları ultraviyole ışığı ve dijital tarama kullanarak birkaç sayfasını artırabildiler. Mayo, “Heiberg’in onları göremediği için yapamadığı icatları yapmak, ek iyileştirmeler yapmak için gerçek olanaklar vardır.” “Heiberg’in okuyamadığı, fakat Arşimet’in teorilerinden kendi anladığını yeniden tasarladığı karmaşık geometrik şekiller içerdiğini söyledi. Bir tarihçi olarak Mayo, el yazmasına bakmak “Bir ömür boyunca tek bir fırsat”tı, “Bu kitaba kendi ellerimle sahip olmak, onu çalışmak ve önemini farketmek,” “hiçbir şey bunun heyecanıyla mukayese edilemez.” dedi.
Telif
hakkı © 1998 Bergen Record Corp.
Notlar:
"Arşimet’in
Tarihi El Yazması 2.000.000 $’a satılıyor
Ben,
Archimedes Palimpsest için http://www.alltheweb.com
arama motorundaki search’de “Archimedes+Palimpsest” yazarak 523 tane
link olduğunu gördüm. Bu linklerden en önemli olanlarını aşağıda
verdim. Siz de, diğer arama motorlarında aynı araştırmayla daha çok
link bulabilirsiniz.
Archimedes
Palimpsest için önemli
linkler:
1.
http://www.christies.com/home_page/home_page.asp
(Christie’s Homepage)
2.
http://www.thewalters.org/archimedes
veya http://www.themoonstudio.com/archimedes
3.
http://www.maa.org/news/palimp.html
4.
http://www.crystalinks.com/archimedes.html
5.
http://www.cis.rit.edu/people/faculty/easton/k-12/exercise/index.htm
6.
http://www.ams.org/new-in-math/cover/archimedes1.html
veya http://mathlab.sunysb.edu/%7Etony/whatsnew/column/archimedes-0100/archimedes1.html
7.
http://www.worcesteracademy.org/academic/hisdept/roberts/Late.News.Archimedes.html
8.
http://www.aip.org/pt/june00
9.
http://www.greeksunited.com/newsletter/members/archim.html
10.
http://www.chkdata.com/record/0883857189
11.
http://www.greekembassy.org/press/newsflash/1998/October/index.html